Mỗi mùa có một góc quan sát riêng mà chủ vườn cần nắm để cải tiến vào vườn mình. Đi qua 1 mùa mưa đến lúc này ta cần nhìn lại
- Hệ thống điều tiết nước: Khi cơn mưa kéo dài,nhất là đối với các vườn mới lập ta nên quan sát các dòng chảy tự nhiên, từ đó thiết kế lại các mương, rãnh, đập chắn và bẫy nước nhằm điều tiết lại lượng nước trong vườn để tránh phá đất, giúp nước thẩm thấu sâu hơn vào lòng đất nhằm phục hồi lại mạch nước ngầm. Chúng ta không nên chặn đứng hoặc bồi lấp không cho nước có đường rút sẽ gây ra hậu quả khó lường. Ông bà ta có dạy trong bộ thảm hoạ có câu “ Nhất Thuỷ Nhì Hoả” tức là về mức độ tàn phá thì nước luôn đứng đầu sau đó mới tới hoả hoạn. Mở rộng ý nghĩa ra và áp dụng vào thời tiết trong nông nghiệp thì nó tương ứng với mùa mưa và mùa khô. Đằng nào “ Hươu cũng chạy thôi thì vẻ cho nó con đường chạy sao cho đúng”.
- Về Đất : Tiến hành quan sát xem đất rút nước nhanh hay mau để tiến hành biện pháp bỗ sung và lên kế hoạch sản xuất thích hợp:
+ Nếu đất rút nước nhanh chứng tỏ đất xốp và thông thoáng, việc này rất thích hợp cho việc phát triển của cây trồng( vì trừ các loại cây thuỷ sinh ra cây nào cũng cần đất thông thoáng để luồn lách rễ sâu vào đất và nhiều ôxi để tiến hành hô hấp, các bạn đừng tưởng cây chỉ hô hấp qua lá nhé
) tuy nhiên điểm yếu của đất này là vào mùa khô cần rất nhiều nước tưới và nóng đất khiến việc chênh lệch áp suất của cây bị mất cản trở vào quá trình trao đổi chất, chúng ta chỉ có một cách là bón thêm phân chuồng, vật chất hữu cơ và thường xuyên tấp ủ giúp đất mát và ẩm.
+ Nếu đất bị úng lầy và sét nhão thì đất đó có khả năng cao là giàu khoáng nhưng lại khiến cây bị bó rễ chuyển qua hô hấp yếm khí nên phát triển kém, một lần nữa lại phải bón nhiều phân chuồng và vật chất hữu cơ + làm bồn nổi cho cây phát triển, kết hợp làm các mương thoát nước giúp thoát nước nhanh ra khỏi vườn. Còn làm bồn nổi thế nào các cụ google nhoa.
+ Có 2 kiểu đất đặc biệt gọi là đất muội và đất sỏi:
Kiểu đất muội là khi vào mùa mưa nước chảy rỉ trên mặt như vùng sình và mùa khô thì khô rang, kiểu đất này thường nằm tại các sườn đồi và mạch núi lớn, là kiểu đất rút nước nhanh( nếu kiểu rút chậm đất sẽ bị nước xé), khi mưa, nước từ các đỉnh núi thấm xuống lưng chừng thì chảy ra các mạch nổi phía trên làm đất lúc nào cũng khảo nhẹt, chỉ cần hết mưa cái là khô rang. Cách khác phục là kết hợp các kiểu làm của 2 loại đất trên. Ta làm các băng cắt nước thật sâu theo đường đồng mức tầm 1,5m cách nhau 50m 1 rãnh nhằm tạo 1 lớp đất canh tác đủ cho cây bám rễ, sau đó lại tấp tủ và bón nhiều phân + vật chất hữu cơ cho cây . Kiểu đất này khoai lắm các cụ ạ.
Còn nếu gặp kiểu đất sỏi nhiều đá cuội viên viên thì các cụ cứ mạnh dạn xuống tiền ôm đất cho em, đất này trồng cây bao tốt và hương vị tuyệt vời vì giầu khoáng. Mùa mưa thì nước rút nhanh qua các kẻ đá , mùa khô thì đá là nơi che chắn cho rễ cây cực mát, chưa kể rễ cây luồn lách bao đổ ngã luôn. Nhược điểm duy nhất là làm đất hơi khoai, nhưng thời này máy đào nhiều nên các cụ cứ chơi láng đi, không thì moi cái lỗ đủ nhét cái bầu cây là được rồi.
- Sinh trưởng của cây: mùa mưa cây phát triển rất nhanh và mát trời và trong khí quyển có nhiều Nito qua quá trình phóng điện của sét. Thế các cụ mới có câu “Lúa chiêm lấp ló ngoài bờ - Hễ nghe tiếng sấm phất cờ mà lên”. Việc phát triển và bắn đọt của cây quá nhanh ( ưu thế ngọn) hậu quả là thành tế bào cây mỏng và yếu, các cụ nên chuẩn bị phương án phòng sâu bọ và bổ sung Lân, Vôi giúp cây cân bằng phát triển, không lại hái lá ăn đấy.
- Sâu Bọ : vì cây phát triển nhanh và non mềm nên mùa này cũng là mùa tấn công của sâu bệnh và các loại nấm hại, cái này có thể dùng các biện pháp tức thời như nấm trắng, xanh, các loại chế phẩm sinh học, các loại bẩy.... tuy nhiên nó chỉ có thể giải quyết được phần ngọn, muốn triệt để giải quyết vấn đề này cây phải có lực để lướt bằng cách cát tỉa cành thông thoáng giúp cây không gẫy đổ, tập trung dinh dưởng phát triển các cành nuôi trái , nuôi dưỡng bộ rễ cùng hệ thống vi sinh vật hùng hậu. Đảm bảo ok.
- Lựa chọn vị trí cây trồng thích hợp, sao cho chỗ cần giữ đất thì có cây rễ chùm ăn sâu giữ đất, chỗ úng nước có cây ưa nước , chỗ rút nước nhanh có cây không chịu úng ....